ধাতু আৰু অধাতু – Notes

অসমীয়া মাধ্যমৰ, বিজ্ঞান বিষয়ৰ নৱম শ্ৰেণীৰ, অধ্যায়-3 ধাতু আৰু অধাতু – Notes – Metals and Non-Metals ৷ পাঠ্যপুথিত থকা প্ৰশ্নাৱলী আৰু অনুশীলনীৰ প্ৰশ্ন – উত্তৰ সমূহ তলৰ Linkত Click কৰিলে পাব ৷

ধাতু আৰু অধাতু – Notes

1. ধাতুৰ ভৌতিক ধৰ্ম –

• ধাতুবিলাক সাধাৰণতে টান বা কঠিন ৷
• ধাতুবোৰৰ দ্যুতি বা চিকমিকনি আছে ৷
• ইহঁত ঘাতসহনশীল ৷
• ধাতুবোৰৰ নমনীয়তা গুণ আছে ৷
• ধাতুবিলাকক কোবালে সুনাদি শব্দ কৰে ৷
• ধাতুবিলাক তাপৰ সুপৰিবাহী আৰু সিহঁতৰ গলনাংক উচ্চ ৷
• ইহঁত বিদ্যুতৰ সুপৰিবাহী ৷

2.অধাতুৰ ভৌতিক ধৰ্ম –

• অধাতুবিলাকে বিভিন্ন ৰং দেখুৱায় ৷
• অধাতুবিলাক ঘাতসহনশীল নহয় ৷
• অধাতুবিলাকৰ নমনীয়তা গুণ নাই ৷
• অধাতুবিলাকক কোবালে সুনাদি শব্দ নকৰে ৷
• অধাতুবিলাক তাপৰ কুপৰিবাহী বা দুৰ্বল পৰিবাহী ৷
• ইহঁত বিদ্যুতৰ কুপৰিবাহী বা দুৰ্বল পৰিবআহী ৷

3.ধাতুৰ ৰাসায়নিক ধৰ্ম –

• ধাতুবোৰ বিদ্যুৎ ধণাত্মক ৷
• ধাতুৰ অক্সাইডৰ প্ৰকৃতি ক্ষাৰকীয় ৷
• ধাতুৰ ক্ল’ৰাইডবোৰ অয়নীয় যৌগ ৷
• ধাতুৱে লঘু এছিডৰ পৰা হাইড্ৰ’জেন অপসাৰিত কৰে ৷
• ধাতুবোৰ ভাল বিজাৰক ৷
• ধাতুৱে পানীৰ লগত বিক্ৰয়া কৰি ধাতৱ অক্সাইড আৰু হাইড্ৰাইড উৎপন্ন কৰে ৷

4.অধাতুৰ ৰাসায়নিক ধৰ্ম –

• অধাতুবোৰ বিদ্যুৎ ঋণাত্মক ৷
• অধাতুৰ অক্সাইডৰ প্ৰকৃতি এছিডীয় ৷
• আধাতুৰ ক্ল’ৰাইডবোৰ সহযোজী যৌগ ৷
• লঘু এছিডৰ পৰা হাইড্ৰ’জেন অপসাৰিত নকৰে ৷
• অধাতুবোৰ ভাল জাৰক ৷

5. ঘাতসহনীয়তা – কিছুমান ধাতু হাতুৰিৰে মৰিয়াই পাতল পাত এচটা বনাব পাৰি ৷ ধাতুৰ এই ধৰ্মক ঘাতসহনীয়তা বোলে ৷

6. নমনীয়তা – ধাতুৰ পাত দীঘল কৰি তাঁৰলৈ পৰিৱৰ্তন কৰিব পাৰি ৷ ধাতুৰ এই ধৰ্মক নমনীয়তা বোলে ৷

7. এবিধ জুলীয়া অধাতু – ব্ৰ’মিন ৷

8. এবিধ জুলিয়া ধাতু (সাধাৰণ উষ্ণতাত) – পাৰা

9. বহুৰূপ –

কাৰ্বন এবিধ অধাতু যদিও ই বেলেগ বেলেগ অৱস্থাত থাকিব পাৰে ৷ ইয়াৰ প্ৰতিটো অৱস্থাক বহুৰূপ বোলে ৷

কাৰ্বনৰ বহুৰূপৰ উদাহৰণ – হীৰা আৰু গ্ৰেফাইট ৷

10. হীৰা অধাতু যদিও বিদ্যুৎ পৰিবাহী ৷

11. অম্লৰাজ – অম্লৰাজ হ’ল 3:1 অনুপাতত গাঢ় HCl আৰু গাঢ় HNO₃ ৰ সদ্যপ্ৰস্তুত মিশ্ৰণ ৷

12. সম্ভ্ৰান্ত গেছ – আধুনিক পৰ্যাবিত্ত তালিকাৰ 18 নং বৰ্গত থকা মৌলবোৰ হ’ল সম্ভ্ৰান্ত গেছ ৷ ইহঁতৰ বহিৰতম কক্ষ পৰিপূৰ্ণ হৈ থকা বাবে ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াত ভাগ লোৱা প্ৰৱনতা কম ৷

উদাহৰণ – হিলিয়াম, নিয়ন, আৰ্গন ইত্যাদি ৷

13. আয়নীয় যৌগ – যি যৌগ কোনো ধাতুৰ পৰা আধাতুলৈ এটা বা ততোধিক ইলেক্ট্ৰনৰ স্থানান্তৰৰ ফলত সৃষ্টি হয় তেনে যৌগক আয়নীয় যৌগ বোলে ৷

উদাহৰণ – NaCl, MgCl₂ ইত্যাদি ৷

14.  আয়ন – বৈদ্যুতিক ভাৱে আহিত পৰমাণু বা পৰমাণুৰ থুপক আয়ন বোলে ৷

15. এনায়ন – ঋনাত্মক আধানযুক্ত আয়নক এনায়ন বোলে ৷

16. কেটায়ন – ধণাত্মক  আধানযুক্ত আয়নক কেটায়ন বোলে ৷

17. তাপজাৰণ –  মধ্যম ধাতুৰ নিষ্কাশন প্ৰক্ৰিয়াত অতিৰিক্ত বায়ুৰ উপস্থিতিত উচ্চ তাপত উত্তপ্ত কৰি  ছালফাইড আকৰক ধাতৱ অক্সাইডলৈ ৰূপান্তৰিত কৰা হয় ৷ এই পদ্ধতিক বা এনেধৰণৰ বিক্ৰিয়াক তাপজাৰণ বোলে ৷

18. দগ্ধীকৰণ – মধ্যম ধাতুৰ নিষ্কাশন প্ৰক্ৰিয়াত পৰিমিত বায়ুৰ পৰিবেশত উচ্চ তাপত উত্তপ্ত কৰি  কাৰ্বনেট আকৰক ধাতৱ অক্সাইডলৈ ৰূপান্তৰিত কৰা হয় ৷এই পদ্ধতিক বা এনেধৰণৰ বিক্ৰিয়াক দগ্ধীকৰণ বোলে৷

19. থাৰ্মিট বিক্ৰিয়া – কিছুমান তাপবৰ্জী বিক্ৰিয়াত অতিশয় সক্ৰিয় ধাতুক বিজাৰক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি কম সক্ৰিয় ধাতুৰ যৌগৰ পৰা ধাতুটোক প্ৰতিষ্ঠাপিত কৰা হয় ৷ তেনে বিক্ৰিয়াক থাৰ্মিট বিক্ৰিয়া বোলে ৷

উদাহৰণ – আইৰন(III)অক্সাইডৰ লগত এলুমিনিয়ামৰ বিক্ৰিয়া ৷

  Fe₃O₃(s) + 2Al(s) → 2Fe(l) + Al₂O₃(s) + তাপ

এই বিক্ৰিয়াক ৰেল লাইন জোৰা দিবলৈ বা যন্ত্ৰপাতিৰ ভগা অংশ জোৰা লগাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় ৷

দশম শ্ৰেণীৰ বিজ্ঞানৰ সহায়িকা মোবাইলত পাবলৈ আমাৰ মোবাইল এপ্ Download কৰক

Read More :

এছিড, ক্ষাৰক আৰু লৱণ – Notes

ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া আৰু সমীকৰণ – Notes

ধাতু আৰু অধাতু – Notes

ধাতু আৰু অধাতু – পাঠ্যপুথিত থকা প্ৰশ্নাৱলী আৰু অনুশীলনী

বিজ্ঞান – নৱম শ্ৰেণী